Finans ve Ötesi” Gazetesi için Yazar Yorumu

Pavel Çukavin
Yönetici Ortak,
Uluslararası Türk Hukuk ve Danışmanlık Şirketi https://rt-union.com

Türkiye Yüzdelerle: Ekonomi Ne Durumda ve Bu İş Dünyasını Nasıl Etkiliyor?

Türkiye, Rus iş dünyası için önemli bir ortak: birçok şirket buraya mal ihraç ediyor veya şube açıyor. Ancak Türkiye’deki ekonomik durum şu anda karmaşık. Nisan 2025’te Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, yüksek enflasyonla mücadele için ana faiz oranını %46’ya yükseltti. Bu, ülke ekonomisi için ne anlama geliyor ve Rus şirketleri bu koşullarda nasıl faaliyet gösterebilir?

Enflasyon: Fiyatlar Yükseliyor, Ama Umut Var

Türkiye şu anda yüksek enflasyonla karşı karşıya: Aralık 2024’te enflasyon %64,8 ile son iki yılın zirvesine ulaştı. Mart 2025’e kadar bu oran %38,1’e geriledi, ancak Merkez Bankası, finansal piyasalardaki olaylar nedeniyle yeni bir artış bekliyor. Örneğin, Mart 2024’te İstanbul Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun tutuklanması paniğe yol açtı ve lira, dolar başına 38’e düştü. Nisan ayındaki donlar, meyve hasadının %50–80’ini yok ederek gıda fiyatlarını artırıyor.

Faiz oranının %46’ya çıkarılması, Merkez Bankası’nın talebi azaltma girişimi. Krediler pahalılaştığında insanlar daha az harcıyor, bu da fiyatların daha yavaş artmasını sağlamalı. Ancak bu etki 6–12 ay sürüyor. 2023–2024’te benzer bir hamle (faiz oranı %8,5’ten %50’ye yükseldi) enflasyonu %85’ten %38’e düşürmüştü, ancak sonra tekrar yükseldi. Merkez Bankası, 2025 sonuna kadar enflasyonu %14’e indirmeyi hedefliyor, ancak zayıf lira ve ithalat fiyatlarındaki artış bunu zorlaştırıyor.

Bu ne anlama geliyor? Türkiye’ye seyahat veya iş planlıyorsanız, mal ve hizmetlerde yüksek fiyatlara hazırlıklı olun. Türk ortaklar, giderlerini karşılamak için sözleşme fiyatlarını artırabilir.

Yatırımlar: Dikkatli Olmak Gerek

Yüksek faiz oranları iki ucu keskin bir kılıç. Bir yandan ekonomiyi soğutuyor: krediler o kadar pahalı (ipotek %40–55) ki işletmeler genişlemeyi erteliyor, insanlar büyük alımlardan kaçınıyor. 2024’te yeni evlerin sadece %7’si ipotekle alındı ve talep düşmeye devam ediyor. Bu, özellikle inşaat ve üretimde yatırım faaliyetlerini azaltıyor.

Öte yandan, yüksek mevduat faizleri (%44,5) kısa vadeli sermayeyi çekiyor: yatırımcılar, faiz kazancı için Türk bankalarına para yatırıyor. Ancak uzun vadeli yatırımcılar, zayıf lira (2024’te %8 düştü) ve İmamoğlu’nun tutuklanması gibi siyasi risklerden çekiniyor. Türkiye’nin kredi notu biraz iyileşti—Fitch, Eylül 2024’te notu BB-’ye yükseltti—ama bu henüz pek yardımcı olmadı.

Bu ne anlama geliyor? Türkiye, kısa vadeli mevduat yatırımları için cazip olabilir, ancak uzun vadeli yatırımlar (örneğin gayrimenkul) için şu an uygun bir zaman değil. Kredi bağımlılığı düşük sektörlere, örneğin turizm veya ihracata odaklanın.

Krediler ve İpotek: Türkler Tasarrufu Seçiyor

%46’lık faiz artışı kredileri daha da pahalı hale getirdi. 2024’te tüketici kredileri yıllık %65–68, ipotek ise %36–54 oranlarındaydı. Şimdi ipotek muhtemelen %40–55’e yükseldi. İpotek talebi düştü: 2024’te işlemler, 2023’e kıyasla %49 azaldı. İnsanlar borç yerine tasarrufu tercih ediyor: %44,5’lik mevduat oranları, kredilerden daha cazip.

Bu ne anlama geliyor? Türk müşteriler, krediyle büyük alımlar yapmaya hazır değil. Gayrimenkul, beyaz eşya veya otomobil satışı yapan bir işiniz varsa, nakit alıcıları hedefleyin veya bankasız taksit planları sunun.

Merkez Bankası Neden Faiz Artırıyor?

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası birkaç hedef güdüyor:

Enflasyonu düşürmek Ana hedef fiyat artışını 2025 sonuna kadar %14’e gelecekte %5’e yavaşlatmak
Lirayı güçlendirmek Yüksek faizler yatırımcı çeker ancak lira dış faktörler nedeniyle düşüyor
Talebi soğutmak Pahalı krediler harcamaları azaltır bu da fiyatları kontrol eder
Beklentileri yatıştırmak Türkler bir yıl içinde %71,5 enflasyon bekliyor Merkez Bankası bunu değiştirmek istiyor

Ancak zayıf lira ve ithalat fiyatlarındaki artış bu planları engelliyor. Merkez Bankası, enflasyon düşmezse faizi daha da artırabileceğini ima etti.

Rus Şirketleri Türkiye’de Nasıl Çalışabilir?

Türkiye, yaptırımlar altında Rus şirketleri için umut verici bir pazar. İşte bazı öneriler:

Parayı dolar veya euroda tutun Lira düşüyor bu yüzden lira ile işlemler zarar getirebilir İhracat yapıyorsanız fiyatları sabit para biriminde belirleyin
Turizm ve ihracata odaklanın Turizm hizmet gelirlerinin %54’ünü oluşturuyor ve zayıf lira Türk mallarını Avrupa için ucuz hale getiriyor
Türkiye üzerinden Avrupa’ya çalışın Türkiye 1995’ten beri AB ile gümrük birliğinde bu Rus şirketlerinin yaptırımları aşmasına yardımcı olabilir
Varlıkları koruyun Siyasi ve yaptırım riskleri yüksek BAE’de örneğin Dubai veya Abu Dabi tröst kullanmak İngiltere’nin baskısı altındaki Britanya Virjin Adaları veya Cayman’lardan daha güvenli
Risklere hazırlıklı olun Deprem veya don gibi siyasi ve iklimsel sorunlara karşı işinizi sigortalayın

Türkiye cazip bir pazar olmaya devam ediyor, ancak dikkat gerektiriyor. Sabit para biriminde çalışın, Avrupa’ya ihracat için fırsatları kullanın, dayanıklı sektörleri seçin ve işinizi risklere karşı koruyun; böylece zor zamanlarda bile başarılı olabilirsiniz.

Saygılarımla,
Pavel A. Çukavin
Uluslararası Türk Hukuk ve Danışmanlık Şirketi