Dış ticaret yapan Türk şirketleri için en büyük risklerden biri. Mal bedelinin ödenmesine rağmen ürünün teslim edilmemesi veya yabancı alıcının ödemeyi geciktirmesidir.
Rus–Türk Hukuk ve Danışmanlık Şirketi (RT-Union) olarak, uluslararası ticaret yapan Türk ve Rus firmalarına sınır ötesi tahsilat, tahkim ve alacak koruması alanlarında kapsamlı hukuki hizmet sunuyoruz.
Olayın Özeti: Avans Ödemesi, Teslim Edilmeyen Mallar
2024 yılında bir Türk ihracatçı firma, farklı ülkelerdeki alıcılara büyük hacimli sözleşmeler kapsamında ürün satışı için ön ödeme (avans) aldı.
Ancak ödemeyi yapan yabancı şirket, ürünleri teslim almadan kısa süre sonra ödeme anlaşmazlığı başlattı.
Şirket, sözleşme şartlarını gerekçe göstererek ödenen bedelin “tazminat” olarak alıkonduğunu bildirdi.
Herhangi bir belge, sevkiyat kaydı veya zararı gösteren kanıt sunulmadı.
Sonuç olarak Türk ihracatçı, tipik ama kritik bir sorunla karşılaştı:
- Ödeme alınmış, ancak teslimat yapılamamıştı.
- Alıcı, avansı hukuka aykırı biçimde tutuyordu.
- Uluslararası bankalar da yaptırımlar ve yeni “uyum denetimleri” nedeniyle transferleri geciktiriyordu.
En Sık Yapılan Hata: Sözleşmeye Körü Körüne Güvenmek
Uluslararası ticarette yaşanan uyuşmazlıkların çoğu, sözleşme imzalanmadan önce yapılan yetersiz hukuki incelemeden (legal due diligence) kaynaklanıyor.
Birçok Türk şirketi, alıcı tarafından gönderilen sözleşme metinlerini detaylı incelemeden imzalıyor.
Bu sözleşmeler genellikle şu hükümleri içeriyor:
- Tek taraflı avans tutma hakkı,
- Yabancı tahkim şartı veya tek taraflı yetkili mahkeme,
- “Mücbir sebep” durumlarında geri ödeme yapılmaması.
Bu tür hükümler, satıcının tüm riskleri tek başına taşımasına neden olur ve ödeme geri alınamaz hale gelir.
RT-Union’un Yaklaşımı ve Hukuki Adımlar
RT-Union’un uzman ekibi, tüm sözleşme, ödeme dekontları ve yazışmaları detaylı olarak inceledi.
Yapılan analizde:
- Ödemelerin tam olarak yapıldığı,
- Malların sevk edilmediği,
- Avansın haksız şekilde alıkonulduğu,
- Ve bunun Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması (CISG, 1980)’na aykırı olduğu tespit edildi.
RT-Union avukatları, karşı tarafa resmî ihtar ve ödeme talepleri göndererek borcun sabitlenmesini (temerrüt) sağladı.
Sonuç alınamayınca, uyuşmazlığın çözümü için Brezilya–Kanada Ticaret Odası Tahkim ve Arabuluculuk Merkezi (CAM–CCBC) nezdinde uluslararası tahkim süreci başlatıldı.
Tahkim Süreci ve Kararların Uygulanması
Tahkim öncesinde RT-Union avukatları, taraflar arasında dostane çözüm görüşmeleri (arabuluculuk) yürüttü.
Ancak alıcının anlaşmaya yanaşmaması üzerine tahkim başvurusu yapıldı.
Dava dilekçesinde talep edilenler:
- Ana alacak tutarının ödenmesi,
- Teslimat gecikmeleri için sözleşmesel tazminat,
- Depolama ve lojistik giderlerinin karşılanması.
Dava, Türkiye, Rusya ve Brezilya barolarına kayıtlı avukatlardan oluşan uluslararası bir ekip tarafından yürütülmektedir.
RT-Union’un hukuki stratejisi, sadece tahkim kararı almakla kalmayıp, aynı zamanda kararın diğer ülkelerde tanınması ve icra edilmesini de kapsıyor.
Bu kapsamda, tahkim kararının Türkiye, Avrupa Birliği ülkeleri, Birleşik Arap Emirlikleri, Brezilya ve Rusya dahil olmak üzere New York Sözleşmesi (1958)’ne taraf olan ülkelerde tanınması ve icrası mümkündür.
Böylece, kararın gerçek tahsilata dönüşmesi ve borçlunun yurtdışındaki malvarlıklarına el konulması sağlanabilir.
Paralel Finansal Koruma ve Uyum Önlemleri
RT-Union ekibi, tahkim süreciyle eş zamanlı olarak müvekkilinin finansal menfaatlerini korumaya yönelik adımlar attı:
- Bankalar ve vergi kurumlarıyla resmi yazışmalar yapıldı,
- Yurt dışı hesaplara ilişkin raporlar Rusya Federal Vergi Servisi emrine uygun şekilde (No. ММВ-7-6/485@) hazırlandı,
- Döviz mevzuatına aykırılıklardan doğabilecek cezaların önlenmesi için strateji geliştirildi (Kabahatler Kanunu m.15.25).
Ayrıca, üçüncü şahısların haksız eylemleri nedeniyle elektronik imza dolandırıcılığı (TCK m.158/1-f) kapsamında suç duyurusu yapıldı.
Dersler: Uluslararası Ticarette Riskleri Azaltmanın Yolları
- Sözleşmeleri imzalamadan önce mutlaka hukukî inceleme yaptırın.
- CISG ve Incoterms 2020 standartlarına uygun sözleşmeler hazırlayın.
- Tahkim yeri olarak tarafsız ülkeleri (ör. ICC, LCIA, CAM–CCBC, ISTAC) tercih edin.
- SWIFT dekontları, fatura ve yazışmaları saklayın.
- Uluslararası yetkiye sahip avukatlarla çalışın.
Uzman Görüşü
“Uluslararası alacak davaları sadece hukuki bilgiyle değil, çoklu yargı alanlarında eş zamanlı hareket etmeyi gerektirir.
RT-Union olarak Türkiye, Rusya ve Avrupa’da müvekkillerimizin alacaklarını etkin şekilde tahsil ediyoruz.”
— Av. Funda İnal Çukavin,
Antalya Barosu (Sicil No: 2054) üyesi,
RT-Union Uluslararası Uyuşmazlıklar Departmanı Başkanı.
RT-Union Hakkında
Rus–Türk Hukuk ve Danışmanlık Şirketi (RT-Union), Türkiye ve Rusya merkezli uluslararası hukuk bürosudur.
Uzmanlık alanlarımız:
- Uluslararası tahkim ve dava takibi,
- Şirketler hukuku ve ticari sözleşmeler,
- Sınır ötesi alacak tahsilatı ve icra,
- Ticaret ve finans alanında mevzuat uyumu (compliance).
RT-Union, “Tek Hukuk Kapısı” (One Legal Window) ilkesiyle, Türkiye – Rusya – Avrupa Birliği arasında köprü kurar.
